Hava Kirliliğinin Ölümcül Etkileri ve Dünya Hava Kalitesi Raporu
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, her yıl 6,7 milyon erken ölümün nedeni, dış mekan ve ev ortamındaki hava kirliliği olarak gösteriliyor. Dış mekan kirliliğinin 2019’da 4,2 milyon erken ölüme neden olduğu tahmin edilirken, bu ölümlerin yaklaşık yüzde 89’u Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik’teki düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor.
Dünya Hava Kalitesi Raporu ve Ülkelerin Durumu
İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir’ın 2023 Dünya Hava Kalitesi Raporu’na göre, 134 ülke ve bölgedeki 30 binden fazla hava kalitesi izleme istasyonundan elde edilen verilere göre, DSÖ standartlarına göre hava kirliliğine yol açan PM2,5 yoğunluğunun metreküp başına en fazla 5 birim olması gerekiyorken, 2023’te 134 ülke ve bölgeden 124’ünde bu sınır aşıldı.
Türkiye ve Diğer Ülkelerin Hava Kalitesi Sıralaması
Rapora göre, PM2,5 yoğunluğunda en kötü durumda olan Bangladeş, en kirli ülke olarak öne çıkarken, Türkiye 20,3 birim PM2,5 yoğunluğu ile 44. sırada yer alıyor. Veri paylaşımı yapan 134 ülkeden yalnızca 10’u DSÖ’nün belirlediği kılavuz değeri aşmamış durumda.
Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Hava kirliliğinin solunum yolları üzerindeki etkilerini vurgulayan Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Tütün Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, partiküllerin akciğere kadar ulaşarak kansere neden olabileceğini belirtiyor. Hava kirliliği, solunum yolları hastalıklarının yanı sıra kalp ve diğer organlarda kansere yol açabilecek maddeleri de içeriyor.
Hava Kirliliği ve Kanser Riski
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından kanserojen olarak tanımlanan partiküllerin, solunum yollarında başta olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde kansere neden olabileceği belirtiliyor. Hava kirliliğinin, beyinden mesaneye kadar birçok organ sistemini etkileyerek kansere yol açabileceği vurgulanıyor.
Hava Kirliliğine Karşı Alınabilecek Önlemler
Hava kirliliğini azaltmak için vatandaşların yanı sıra kamuya, hükümete ve sanayi kuruluşlarına da sorumluluklar düştüğü ifade ediliyor. Pratik önlemler arasında fosil yakıtların daha tasarruflu kullanımı, toplu taşıma ve elektrikli araçların teşviki gibi adımlar öneriliyor. Uzmanlar, hava kirliliğinin kontrol altına alınmasının kanserle mücadelede önemli bir adım olduğunu vurguluyor.